Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế - Bình cổ rượu mới

Na Tra xuất hiện rất nhiều lần trên màn ảnh Hoa Ngữ, từ một vị tướng phò trợ nhà Chu diệt Trụ trong các phiên bản Phong Thần Bảng cho đến một nhân vật trung tâm dẫn dắt hành trình trừ yêu diệt quỷ của riêng mình. Điều này khiến mình tự hỏi các nhà làm phim xứ Trung phải yêu thích vị thần này đến mức nào và họ sẽ kể câu chuyện này bao nhiêu lần nữa.

Mặc dù tạo hình có thể nhiều phần khác biệt, song hầu hết các phim đều tỉ mỉ khắc họa nguồn gốc và quá trình trưởng thành nhiều biến động của tam thiếu gia Lý Phủ. Chuyển sinh của Linh Châu Tử, xuống trần thế với sứ mệnh phò tá Khương Tử Nha, Na Tra nằm trong bụng mẹ suốt ba năm ròng. Lớn lên với bản tính ngỗ nghịch, cậu đánh chết tam thái tử của Long Cung là Ngao Bính, phải "lóc xương trả cha, lóc thịt trả mẹ" để trả giá cho hành động của mình và sống lại một lần nữa khi được Thái Ất Chân Nhân đưa hồn thể nuôi dưỡng trong hoa sen. Dẫu thế, vị Thượng Tiên tay phải cầm Hỏa Tiêm Thương, tay trái cầm Càn Khôn Quyển, vai đeo dải lụa Hỗn Thiên Lăng, chân đi bánh xe Phong Hỏa Luân cùng với backstory phi thường đã ghi những dấu ấn nhất định trong ký ức của khán giả.

Với một lịch sử điện ảnh vốn đã đặc sắc như thế, chúng ta có cơ sở để hoài nghi Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế (2019) sẽ đi theo lối mòn trong khi người xem ngày càng có nhu cầu được thưởng thức một cốt truyện sáng tạo. Hơn nữa, đây lại bộ một phim thuộc thể loại hoạt hình - địa hạt mà Trung Quốc lúc bấy giờ không được đánh giá cao do đồ họa thô kệch, thô sơ khiến cho cốt truyện dù có hay cũng trở nên khó theo dõi như Đấu La Đại Lục, Tần Thời Minh Nguyệt hay Đấu Phá Thương Khung. Và trên phông nền ảm đạm đó, Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế bất ngờ lóe lên như một nốt son vàng chói lọi, góp phần mở ra thời kỳ hưng thịnh của hoạt hình xứ Trung. Bộ phim đã làm những gì để được xem như một kỳ tích như vậy?

Nguồn: CGV Cinemas Vietnam

Cảm hứng thần thoại trong hơi thở đương đại

Bất kỳ sự thay đổi nào đối với một câu chuyện đã đi vào văn hóa đại chúng đều cần được cân nhắc cẩn thận trước khi gọt giũa hay xây đắp những sáng tạo mới. May mắn là những đôi cánh mà nhà làm phim chấp cho nguyên gốc đều vô cùng đẹp đẽ, tạo nên một Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế đủ giải trí để hấp dẫn trẻ em và đủ sâu sắc để khơi gợi cộng hưởng cảm xúc với người lớn. Nét thẩm mỹ của Trung Hoa đã được khai thác tối đa cùng với những biến tấu tinh tế mang đậm tính thời sự trong chất liệu thần thoại, Na Tra của đạo diễn Giảo Tử đặt vào không gian Phong Thần Diễn Nghĩa những nhân vật cũ kỹ trong hình hài và cốt cách vừa quen vừa lạ, khiến sự phấn khích của người xem ngày càng tăng lên theo nhịp điệu của phim.

Nếu Na Tra trong thần thoại bá đạo "không sợ trời, không sợ đất" nhưng vẫn được khắc họa trong hình tượng anh hùng thì đến với thế giới của Ma Đồng Giáng Thế, chúng ta được gặp gỡ một Na Tra mắt thâm quầng, tinh ranh, ngỗ ngược với những trò đùa quái ác không khác gì một yêu quái thứ thiệt. Tạo hình này xuất phát từ việc cậu là hiện thân của viên Ma Hoàn mà không phải là Linh Châu đầu thai như sắp đặt của Nguyên Thủy Thiên Tôn do những hỗn loạn xảy ra trong ngày chào đời của cậu bé.

Phim cũng là lần đầu tiên Ngao Bính xuất hiện một cách đáng mến đến như vậy trên màn ảnh. Tam thái tử Long Cung được xây đắp như đối trọng tương phản với Na Tra thay vì là một nhân vật "lót đường" như trong thần thoại. Được nuôi dưỡng trong kỳ vọng phục hưng Long Tộc và những toan tính của sư phụ Thân Công Báo, Ngao Bính ngoan ngoãn, điềm tĩnh và sớm biết mình cần phải làm gì khi trưởng thành. Trên một cán cân đối xứng, hai đứa trẻ đóng vai trò là những vật cản kích thích sự trưởng thành ở đối phương. Trớ trêu là những kẻ thù định mệnh ấy lại tìm thấy những đồng điệu trong tâm hồn của nhau và hình thành liên kết cảm xúc vô cùng đáng nhớ, tạo nên một bức tranh độc đáo về tình bạn, rất chân thật và không hề giáo điều. Na Tra giờ đây không "đè" Ngao Bính ra rút gân rồng mà chơi đá cầu và mời bạn thân đến bữa tiệc sinh thần của mình. Chính sự đổi mới này đã tạo cho phim không gian để phát huy sự sáng tạo nội dung và chuyển tải trọn vẹn thông điệp về định kiến, những giá trị gia đình và bản tính thiện - ác trong mỗi con người trước những thử thách lý tưởng cùng cực.

Cảm xúc gia đình trong phim được thể hiện cực kỳ cảm động, không chỉ tái hiện trọn vẹn tình yêu thương vô bờ bến của người mẹ như các phiên bản Ân Phu Nhân trước đó mà còn đem đến một hình ảnh người cha đầy xúc động. Trong Đắc Kỷ Trụ Vương của TVB và Tân Bảng Phong Thần (2018), vì tin lời gian thần mà Lý Tịnh chém đứt tượng thần của Na Tra để con trai không được hồi sinh dẫn đến một cuộc xung đột sâu sắc giữa hai cha con về sau. Ngay cả trong Na Tra Hàng Yêu Ký được sản xuất năm 2020, Lý Tịnh vẫn được xây dựng trong hình tượng gia chủ cứng nhắc, bảo thủ và cấm đoán mà không dành thời gian để thấu hiểu con trẻ. Ma Đồng Giáng Thế giảm thiểu những căng thẳng không đáng có nhưng vẫn đủ sức đẩy cảm xúc của người xem lên mức cao nhất khi chứng kiến một tình phụ tử đầy mâu thuẫn và lắm hy sinh.

Ngoài Na Tra và Ngao Bính, Thái Ất Chân Nhân cùng với Thân Công Báo cũng là một đối trọng tuy không có nhiều đất diễn nhưng là một xung đột dễ hiểu và dễ đồng cảm. Đây cũng là điểm sáng của phim khi những nhân vật từ chính diện đến phản diện đều được lý giải về động cơ của mình một cách xúc tích và gọn gàng, ngay cả người dân Trần Đường Quan cũng có những phát triển logic trong suy nghĩ, hành động.

Hoàn thành trách nhiệm nặng nề về mặt giá trị nội dung, bố cục và những phân cảnh được sắp xếp hợp lý đã góp phần mang đến trải nghiệm điện ảnh nhiều cung bậc cảm xúc, là tiếng cười trong

những mảng miếng hài rất đặc trưng của Trung Quốc, là những khoảng lặng cần thiết để lắng đọng cùng nhân vật cùng những cao trào bùng nổ xúc động và là những chiêm nghiệm từ một hành trình không dễ dàng của chính chúng ta. Tuy những tình tiết có phần dễ đoán và không tạo ra nhiều bất ngờ, Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế vẫn đáng được ghi nhận những nỗ lực tạo nên sự đột phá từ hình ảnh đến cốt truyện.

Kỹ xảo mượt mà trong sự duy mỹ

Các nhà làm phim Trung Quốc luôn đưa niềm tự hào dân tộc vào các tác phẩm của mình và rất giỏi trong việc quảng bá văn hóa của đất nước đến thế giới. Những bức tranh thủy mặc cổ điển được tái hiện theo phong cách đồ họa 3D chỉn chu dễ dàng khiến người xem choáng ngợp trước bối cảnh của phim, mở ra một không gian màu nhiệm và nhiều bí ẩn. Màu đỏ là màu đại diện cho Na Tra cũng là màu sắc gắn liền với văn hóa nghệ thuật Trung Quốc, phim tận dụng tông màu này cùng những gam màu nóng để phủ lên toàn cảnh và không quên lấy lại cân bằng bằng sắc xanh biển của Ngao Bính.

Nối tiếp sự duy mỹ đó, tạo hình của các nhân vật trong Ma Đồng Giáng Thế đều mang đậm đặc trưng thẩm mỹ của Trung Hoa với cốt cách mềm mại và uyển chuyển. Khán giả mê mẩn với một Ngao Bính nho nhã ở phần giữa bộ phim thì hồi 3 nâng độ phấn khích của người xem lên ngày càng cao khi Na Tra xuất hiện trong chân thân cực ngầu. Cho đến hiện tại thì Na Tra và Ngao Bính của Ma Đồng Giáng Thế đều đã trở thành những hình tượng mang tính biểu tượng, đến mức phiên bản 3D của cả hai trong Na Tra Trùng Sinh (2021) cũng không thể "soán ngôi". Biểu cảm, cử chỉ của các nhân vật cũng đánh dấu một bước tiến lớn trong kỹ xảo, cho thấy những chuyển động vô cùng nhịp nhàng và linh động. Đặc biệt, những trận đấu đều diễn ra với nhịp điệu nhanh và mạnh nhưng không hề rối mắt hay hỗn loạn mà đôi lúc khiến chúng ta cảm thấy như đang lật mở từng trang truyện tranh đầy mê hoặc. Để mô tả mặt hình ảnh của bộ phim thì mình sẽ dùng từ "chất lượng" và "hoành tráng" và mình chắc chắn Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế là một trải nghiệm cực kỳ đáng giá mà bạn không nên bỏ lỡ.

Hành trình chống lại những định kiến xã hội của Na Tra hay của phim?

Lấy những định kiến khắc nghiệt của xã hội làm xương và thần thoại về Na Tra làm da, Ma Đồng Giáng Thế xuất sắc truyền tải những thông điệp mang tính chiêm nghiệm. Đồng hành cùng một Na Tra và một Ngao Bính "dị biệt", người xem được chứng kiến hành trình cô độc tìm kiếm sự công nhận giữa một cộng đồng đầy thành kiến. Na Tra chỉ là một cậu bé chịu nhiều tổn thương bởi những hành động cô lập của dân làng và thông qua sự quậy phá để chứng minh cảm giác tồn tại của mình. Ngao Bính thực sự chỉ là một đứa trẻ được gán cho một trách nhiệm quá lớn lao mà chính bản thân cậu cũng không thể nhận định được đó có phải là điều đúng đắn. Nhờ vào sự liều lĩnh bước ra khỏi những khuôn mẫu, những nhân vật một màu đã được lặp đi lặp lại quá nhiều lần trở nên sống động và mang đến nhiều tầng ý nghĩa hơn.

Câu chuyện của Na Tra trong thần thoại và những phim truyền hình có nhiều nút thắt thú vị nhưng không thực sự truyền cảm hứng. Hành động "rút gân Ngao Bính" đại diện cho sự ngông cuồng và một chủ nghĩa anh hùng của một kẻ mạnh liều lĩnh hơn là tuyên ngôn về chính nghĩa. Ngược lại, Na Tra của Ma Đồng Giáng Thế lại là một người hùng mang tấm áo của kẻ phản diện. Cậu trải qua bất công, bị người người xem là yêu ma quỷ quái, đối diện với cái chết đã được định trước nhưng vẫn nỗ lực chống lại định mệnh và bảo vệ con người.

Ngao Bính không được quyết định con đường mà mình đi, vì sự tồn vong của Long tộc mà làm trái lương tâm, nhưng chưa từng mất đi lòng trắc ẩn và mạnh mẽ làm theo lý lẽ của chính mình khi được thức tỉnh. Đó là cách Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế tạo nên sức hấp dẫn cho các nhân vật của mình, bằng cách đưa họ vào một thế cuộc định sẵn là không thể thay đổi, để từ đó thách thức đến tận cùng bản ngã và lý tưởng của họ.

"Mệnh do ta, không do trời. Là tiên hay là ma, tự ta quyết định."

Câu nói của Na Tra được thốt lên một cách đầy thuyết phục, khẳng định tinh thần của toàn bộ phim. Bằng cách thể hiện những nỗi đau và trăn trở một cách đơn giản, hài hước, những giá trị rất dễ đồng cảm ở các nhân vật vốn thuộc về thế giới thần thoại có sức mạnh truyền cảm hứng cho người xem rằng đừng nên mải mê trong một cuộc sống mà bản thân không cảm thấy hạnh phúc, hãy tự tin khám phá những vùng đất xa lạ bên ngoài vùng an toàn. Dẫu chúng ta sống trong ràng buộc của nhiều thứ, bạn luôn có sự lựa chọn sống theo cách mà mình muốn. Rõ ràng mỗi người là cá thể riêng biệt, ai trong chúng ta cũng có quyền được sống trọn vẹn một kiếp người duy nhất mà ta có.

Ma Đồng Giáng Thế khơi gợi nhiều nghịch lý đáng suy ngẫm. Người ta thường nói "Cha mẹ sinh con, trời sinh tính" nhưng thực chất môi trường xã hội hóa như gia đình, bạn bè và cộng đồng xã hội có tác động rất lớn đến sự hình thành nhận thức của một đứa trẻ đối với thế giới. Na Tra hoàn toàn là một Ma Hoàn tinh quái khi vừa chào đời, lại trở nên bé bỏng trong vòng tay ấm áp của mẹ và cái nhìn trìu mến của cha. Cậu bé từng tiếp cận dân làng với sự ngây thơ, trong sáng nhưng lại bị họ đánh đuổi không thương tiếc. Chính vì thế mà Na Tra trở nên tinh ranh, quái ác như cách mà mọi người hình dung về cậu. Na Tra có thể đã lạc lối, đã mất kiểm soát và chìm trong tuyệt vọng nhưng khi biết được sự hy sinh âm thầm của cha, cậu bé một lần nữa trở về bản tính thiện lương, hướng về chính nghĩa của mình.

Ở một khía cạnh khác, phim lại phản biện luận điểm môi trường có thể ảnh hưởng đến sự trưởng thành của một cá nhân. "Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài" nhưng vẫn có những cá nhân "gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn". Một người có thể ở trong bóng tối, vây quanh bởi hận thù và đố kỵ nhưng vẫn có thể tỏa sáng với những đức tính tốt đẹp. Một người bị cả thế giới ruồng bỏ lại có thể sẵn sàng hy sinh mạng sống để bảo vệ những kẻ đã từng ruồng rẫy mình.

Bản ngã con người phức tạp như thế nhưng chúng ta thường bị chi phối bởi tư duy nhị nguyên và thiên kiến nhận thức, khiến chúng ta có những định kiến phiến diện, sai lầm. Vì thế, một con người, một vấn đề nên được thấu hiểu trong góc nhìn đa chiều và tâm hồn cởi mở. Tương tự như "quá khứ của kẻ phản diện" được tái hiện không nhằm để "tẩy trắng" cho những nhân vật xấu mà là cung cấp cơ sở để chúng ta có thể nhìn nhận sự biến chuyển giữa cái thiện và cái ác.

Song hành cùng hành trình vượt qua những khuôn mẫu cứng nhắc của Na Tra, bộ phim cũng đối diện và thành công phá vỡ những hoài nghi, thành kiến đối với phim hoạt hình Trung Quốc. Bỏ qua sự bất ngờ trước sự tiến bộ vượt bậc của kỹ thuật đồ họa và trên một thang điểm công tâm thì phim cũng xứng đáng nhận được những lời khen có cánh khi thay vào chiếc bình cổ loại rượu mới vô cùng hấp dẫn và quyến rũ. Hoạt hình Trung Hoa chắc chắn sẽ có nhiều đột phá hơn nữa nhưng Na Tra: Ma Đồng Giáng Thế sẽ không bao giờ lỗi thời theo thời gian cũng như thông điệp cho những ai đang trải qua khủng hoảng hiện sinh hay loay hoay trong những định kiến xã hội mà phim truyền tải sẽ luôn có giá trị truyền cảm hứng: Chúng ta có thể thỏa hiệp với định mệnh. Hoặc chúng ta có thể suy nghĩ lạc quan hơn, dừng trốn chạy và kết nối với nội tâm để tìm câu trả lời cho chính mình.